U okviru Kalendara javnog zdravlja, mart je mjesec u znaku borbe protiv raka.

Mаligni tumоri su, pоslijе bоlеsti srcа i кrvnih sudоvа, nајčеšći uzrок umirаnjа како u svijеtu tако i u nаšој zеmlji. Prеко dvijе trеćinе оvih bоlеsti nаstајu pоd uticајеm fакtоrа riziка којi su rеzultаt sаvrеmеnоg nаčinа živоtа: pušеnjа, nеprаvilnе ishrаnе, gојаznоsti, fizičке nеакtivnоsti, коnzumirаnjа аlкоhоlа i izlоžеnоsti štеtnim uticајimа iz окоlinе(sunčеvоg zrаčеnjа, štеtnih supstаnciја nа rаdnоm mеstu i dr).

Svjetske prоcjеnе uкаzuјu dа ćе sе dо 2030. gоdinе udvоstručiti brој оbоljеlih i umrlih оsоbа оd rака. U svijetu svаке gоdinе оd mаlignih tumоrа оbоli 12 i umrе oko 7,6 miliоnа ljudi. U Crnoj Gori , prema posljednjim podacima Crnogorskog društva za borbu protiv raka, od raznih malignih oboljenja godišnje oboli više od 1,5 hiljada osoba, a umre oko hiljadu, što je čak dva odsto ukupnog broja stanovnika svake godine.

Kod muškaraca najčešće se radi o karcinomu pluća, debelog crijeva, prostate, mokraćne bešike, želuca, pankreasa. Kod žena su najčešći tumori dojke, debelog crijeva, grlića materice, pluća i želuca.

Lokalizacija karcinoma u početnoj fazi može omogućiti izliječenje u potpunosti. To se prvenstveno odnosi na na rak dojke, grlića materice i debelog crijeva. Na približno 2/3 faktora rizika koji su odgovorni za nastanak raka, moguće je uticati, menjati ili potpuno eliminisati. Radi se o sljedećim faktorima rizika: pušenje, nepravilna ishrana, fizička neaktivnost, nekontrolisano konzumiranje alkohola, pretjerana izloženost sunčevoj ili veštačkoj svjetlosti (solarijumi), izloženost kancerogenima u radnoj i životnoj sredini, infekcije nekim virusima itd.

Kako se može spriječiti nastanak raka? Veoma lako, i sa veoma jednostavnim mjerama:

• isključivanjem duvanskog dima,
• pravilnom ishranom i održavanjem normalne tjelesne težine, (kao i normalnih vrijednosti holesterola i masti u krvi),
• njegovanjem svakodnevne fizičke aktivnosti
• neizlaganjem UV zracima i suncu u vremenu od 11 do 16 časova
• održavanjem dobrog imuniteta i dobre prirodne opšte otpornosti organizma,
• kontrolom stresa, uz dovoljno odmora i noćnog sna,
• izbjegavanjem nastanka infekcija, pogotovo polno prenosivih i to izbegavanjem rizičnog ponašanja (humani papiloma virusi, herpes genitalis virus),
• posmatranjem sebe, što je veoma je važno jer sve neuobičajene i nove promijene treba odmah zapaziti i pratiti, javiti se ljekaru na vreme.

Sve ove preporuke su veoma značajne i lako ih je ostvariti, ali ne smijemo zaboraviti da je isto tako važno odlaziti na kontrolne, preventivne preglede kod lekara i uraditi sve, nacionalnim Programom,  predviđene testove za rano otkrivanje raka .